Obezite kompleks, birden çok sebebe bağlı olarak gelişen, vücutta aşırı yağlanma ile karakterize sağlıklı yaşamı bozan ciddi bir hastalıktır. Dünya sağlık örgütü (WHO)’nün 2022 yılında yayınladığı rapora göre, aşırı kilo (vücut kitle indeksi (VKİ) 25-29.9 kg/m2 arası olması) ve obezite (VKİ 30 kg/m2 ‘nin üzerinde olması) Avrupa’da en önde gelen hastalık ve ölüm sebepleridir. Hatta obezite hastalıklar için en yüksek risk faktörüdür. Hatta bazı ülkelerde kanser oluşturma riskinin sigaradan fazla olduğu değerlendirilmiştir. Avrupa’da erişkinlerin yaklaşık %60’ı aşırı kilolu ve obezdir. Okul çağındaki çocukların da dörtte biri obezite ile yaşamaktadır (şekil 1). Aşırı kilo ve obezite varlığının, hastalıklardan kanserlere birçok ciddi hastalığa yol açtığı gösterilmiştir (Şekil 2). Bu sonuçlar, aşırı kilo ve obezitenin çok ciddi bir halk sağlığı problemi olduğunu göstermektedir.

Şekil 1: Dünya sağlık örgütü verilerine göre Avrupa’da yaş grubuna göre aşırı kilolu oranları

Maalesef COVİD döneminde artan hareketsiz yaşam çocuklarda ve ergenlik çağında obezitenin artmasına neden olmuştur. Dünya sağlık örgütü (WHO) verilerine göre 7-9 yaş arası erkek çocukların %29’u, kız çocukların %27’si aşırı kiloludur. Erişkinlerde bu oran %59’a çıkmaktadır (şekil 1). Yani 18 yaş üzeri her iki kişiden biri aşırı kilolu veya obezdir.

Şekil 2: Obezite ile yaşayan insanlarda arttığı gözlenen sağlık sorunları

Ülkemizde obezite oranı 7-9 yaş grubunda oğlan çocuklarda %29, kız çocuklarda %28 olarak saptanmıştır. Yani, çocuklarımızın yaklaşık dörtte birinde obezite hastalığı vardır. Erişkinlerde obez yaşayan insan oranı olarak maalesef Avrupa’da birinciyiz. Yapılan çalışmalar sonucu WHO verilerine göre Türkiye’deki erişkin nüfusun %66.8’i aşırı kilolu ve obez. Obez olan yetişkin insan oranı ise %32 saptanmıştır (şekil 3). Yani, ülkemizde her 3 kişiden biri obezdir. Ülkemizde her 3 kişiden ikisi obezitenin yol açtığı, şekil 1 de belirtilen hastalık riski artışı ile karşı karşıyadır.

Şekil 3: WHO verilerine göre ülkemizde ve Avrupa’da obezite oranları. Avrupada en yüksek obez insan oranı Türkiye’de saptanmıştır.

Sonuç olarak, ülke olarak obezite ile savaşmalıyız. Bu konuda gerçekten Sağlık bakanlığımız ciddi çaba içindedir. WHO ise bazı konularda düzenleme önerilerinde bulunmaktadır:

Dünya sağlık örgütünün önerileri

Okullar, ana okulları ve kreşlerde yapılması önerilenler:

• Okullarda fizik aktiviteyi destekleyen ders programının artırılması
• Sağlığın önemini ve sağlıklı yaşamı teşvik eden dersler işleme

• Özellikle düşük geliri olan okullarda, bedava yiyecek ve temiz içecek suyu temini
• Ana okulları, kreşler ve ilkokullarda zorunlu ulusal gıda standartlarının uygulanması
• Eğitim müfredatlarında beslenme eğitiminin konulması
• Okullarda beslenme eğitimi ve danışmanlığının uygulanması, meyve ve sebze tüketimini teşvik etmek

Çalışma ortamlarında önerilenler:

• Çalışanlara fiziksel aktivite programları hazırlama
• Çalışanlara beslenme eğitimi ve danışmanlık hizmeti verme, sebze ve meyve tüketiminin artırılması için teşvik etme
• Sağlıklı, güvenli ve dayanıklı istihdam yerlerini teşvik etmek, işyerinde sağlıklı yaşam programlarını desteklemek

Yerel ortamlarda:

• İşsiz yetişkinlere ulaşarak eğitim vermek
• Şehirlerde yaşa uygun çevreler oluşturarak her yaştan insanın sürdürülebilir sağlıklı yaşamını sağlayabilmek için ulaşabileceği ortamlar oluşturmak

Dijital ortamlarda

• Sosyal medya ortamında sağlıksız yiyecekler, tütün, alkol ve bebek formülü sütü gibi ürünlerin reklamlarını kısıtlamak
• Dijital ortamın sağlığın belirleyicisi olduğunu bilerek buna göre planlamalar yapmak

Hastanelerde

• Hastanelerde beslenme eğitimi ve danışmanlığının uygulanması, meyve ve sebze yemeye teşvik etmek.

SONSÖZ

Obezite tüm dünyada oranı artan sıklıkta yayılan bir halk sağlığı problemidir. Obez insanlarda ciddi sağlık problemleri ve kanserler geliştiği gösterilmiştir. Bu nedenle obezite ile mücadele edilmelidir. Obezite ile mücadelede ilk basamak kişinin kendisi tarafından yapılmalıdır. Mutlaka aldığı kaloriyi kısıtlamalı, beslenmesini sebze ağırlıklı olacak şekilde değiştirmeli ve kilo vermek için planlı egzersiz programlarına başlamalıdır. Eğer diyet ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen kilo verilemiyorsa, o zaman doktor kontrolünde medikal ve cerrahi tedaviler denenebilir. Bu konu ile ilgili daha detaylı bilgileri bir başka blogumda yazacağım.

Vücut kitle indeksinizi https://www.koruhastanesi.com/vucut-kitle-indeksi-hesaplama linkinden hesaplayabilirsiniz.

Herkese sağlıklı günler dilerim.